De Watergroep gebruikt informatie van het sensornetwerk van Internet of Water Flanders om de drinkwaterproductie uit oppervlaktewater te optimaliseren in de Blankaart in Diksmuide.
Uitdagingen voor drinkwaterproductie
De waterbeschikbaarheid in het westen van Vlaanderen is relatief laag door beperkte duurzame grondwatervoorraden en de afwezigheid van grote waterlopen. De Watergroep maakt daarom gebruik van oppervlaktewater op verschillende locaties om drinkwater te produceren.
Waterproductiecentrum De Blankaart gebruikt water van kleine waterlopen uit het natuurgebied De Blankaart en water uit de IJzer om het spaarbekken te vullen. Dat oppervlaktewater vertoont echter aanzienlijke variaties in kwaliteit en beschikbaarheid. De hoeveelheid water in het spaarbekken is niet voldoende om lange perioden met lage waterbeschikbaarheid te overbruggen.
“We stellen vast dat het water in de IJzer en in de Blankaart-waterlopen op bepaalde momenten sterk verzilt, onder invloed van stroomopwaartse zoutmigratie vanuit de monding en door industriële lozingen die niet voldoende verdund worden,” vertelt Sam Hias, senior hydroloog bij De Watergroep.
“Het water is dan te zout om in te nemen waardoor het peil in het spaarbekken, en daarmee dus onze watervoorraad, sterk kan dalen. Hierdoor moet de productiecapaciteit geregeld afgebouwd worden. Vooral in droge zomers heeft verzilting een grote invloed op de hoeveelheid drinkwater die geproduceerd kan worden. De verminderde drinkwaterproductie in De Blankaart moet dan deels opgevangen worden met water uit grondwaterlagen die historisch onder druk staan, en die zoveel mogelijk moeten gespaard worden als strategische reserve.”
Real-time metingen, beschikbaar op waterinfo.be
Het real-time meetnetwerk van het Internet of Water-project speelt hier een cruciale rol. “Door verzilting in real-time te meten, nemen we op de juiste momenten zo veel mogelijk water in naar het spaarbekken. Momenteel meten 39 sensoren van Internet of Water de geleidbaarheid van oppervlaktewaterlopen in de buurt van De Blankaart,” legt Sam Hias uit.
De meetwaarden van de verschillende sensoren zijn voor iedereen toegankelijk via de website waterinfo.be. Onder het thema ‘waterkwaliteit – fysische parameters’ kan je inzoomen op de gewenste locatie, in dit geval De Blankaart. Door op een sensor te klikken, wordt de gemeten geleidbaarheid weergegeven.
Verband tussen geleidbaarheid en afvoerdebiet in de IJzer
De gegevens van waterinfo.be kunnen worden gedownload en gecombineerd met andere data. Een voorbeeld hiervan wordt getoond in de figuur hieronder. Het afvoerdebiet van de IJzer wordt in paars weergegeven. De geleidbaarheid op het innamepunt van De Blankaart wordt groen weergegeven wanneer het geschikt is voor drinkwaterproductie. Rood duidt op ongeschikt water voor drinkwaterproductie. Bij oranje moet er gekeken worden naar het chloridegehalte in het spaarbekken om te bepalen of het water geschikt is. Uit deze figuur blijkt een duidelijk verband tussen het afvoerdebiet en de geleidbaarheid: bij een laag debiet van de IJzer stijgt de geleidbaarheid, terwijl deze daalt bij een hoger debiet. Dankzij deze real-time gegevens kan De Watergroep de inname van ruwwater beter afstemmen op de kwaliteit van het oppervlaktewater.
Nieuwe inzichten in oorzaken van verzilting
“Bovendien stelt de data van de sensoren ons in staat om het complexe watersysteem beter te begrijpen. Zo kunnen we onze oppervlaktewaterbronnen in de toekomst beter beschermen door doelgerichte maatregelen te nemen, en door geïnformeerd overleg te voeren met ander water-gebruikers en -beheerders,” vertelt Sam Hias.
De meetwaarden van de sensoren hebben al voor nieuwe inzichten gezorgd. In onderstaande figuur kan je de geleidbaarheid in de IJzer en in het Kanaal Ieper-IJzer vergelijken voor verschillende periodes. Uit de figuren is duidelijk dat in mei 2021 en mei 2022 de hogere geleidbaarheid, en dus verzilting, te wijten is aan stroomopwaartse migratie vanuit de IJzermonding. Wanneer dezelfde figuur wordt gemaakt voor september 2021, zien we dat in die periode het kanaal Ieper-IJzer een grote rol speelt in de hoge geleidbaarheid bij het innamepunt van De Blankaart. In het kanaal Ieper-IJzer gebeuren verschillende industriële lozingen, die de hoge geleidbaarheid kunnen verklaren bij lage debieten. Door de combinatie van de verschillende sensoren krijgen we dus een beter inzicht in de exacte oorzaken van verzilting aan het innamepunt.
Bijkomende sensoren
In een volgende fase van het project worden ook op andere locaties sensoren geïnstalleerd om de drinkwaterproductie uit oppervlaktewater beter op te volgen. “We meten dan niet alleen de geleidbaarheid, maar ook andere parameters gemeten zoals zuurstof, pH en nitraat. Door verder in zetten op real-time meettechnieken bereidt De Watergroep zich voor om ook in de toekomst duurzame drinkwaterproductie te garanderen,” besluit Sam Hias.
Lees in dit artikel meer over de nieuwe sensorlocaties van voorjaar en zomer 2023.
