De Watergroep en Aquafin over hun use cases: verzilting en vervuiling door overstorten

Wat IoW kan betekenen in de praktijk zien we tijdens de projectlooptijd vooral bij de twee huidige use cases die Internet of Water Flanders aanpakt: verzilting van bodem- en oppervlaktewater en de vervuiling door overstorten. Projectpartners Aquafin en De Watergroep zien in de praktijk wat de meetgegevens van Internet of Water Flanders kunnen betekenen voor de werking en innovatie van hun bedrijf.

Bert De Winter (De Watergroep)

“Bij De Watergroep ondervinden we al langer problemen met te hoge zoutconcentraties in ons innamewater voor drinkwaterproductie Dat geldt zowel voor grondwater als oppervlaktewater. Ook bepaalde vervuilende stoffen bemoeilijken de drinkwaterproductie en doen de kosten stijgen. Een fijnmaziger meetnetwerk voor oppervlakte- en grondwater is dus een belangrijke evolutie voor De Watergroep en een grote meerwaarde voor een efficiëntere en milieuvriendelijke drinkwaterproductie.

Onze use cases situeren zich in het westen van het land. Daar is het grondwater vaak al te verzilt is of is er gewoon te weinig beschikbaar. Bij veel regen na een droge periode zien we dat er veel zouten van velden en akkers in het oppervlaktewater en vervolgens in onze spaarbekkens terechtkomen.

Een fijnmazig en realtime meetnetwerk kan op dat vlak echt het verschil maken. Met gedetailleerde, actuele informatie over de kwaliteit van het innamewater kunnen we onze productie beter afstemmen op de beschikbare kwaliteit. Bovendien zullen we dankzij IoW kwaliteitsproblemen in het innamewater ook kunnen voorspellen via modellering. Dat alles moet leiden tot meer beschikbaar innamewater, maar ook tot een lager chemicaliëngebruik bij onze drinkwaterproductie.”

“Hoge zoutconcentraties en vervuilende stoffen bemoeilijken de drinkwaterproductie en doen de kosten stijgen. Een fijnmazig meetnetwerk voor oppervlakte- en grondwater kan echt het verschil maken.”

“Internet of Water Flanders helpt ons ook bij een project van waterbedrijf IWVA waarmee we samenwerken om een ontziltingsinstallatie te bouwen in de Ganzenpoot in Nieuwpoort. In dat sluizencomplex komen zes waterwegen bij elkaar voor ze via de IJzermonding in de Noordzee uitmonden. Je hebt op die locatie brak water dat we willen gebruiken voor drinkwaterproductie. In de zomer is het water echter veel zilter, omdat er dan weinig zoet water vanuit het binnenland komt. Met onze ontziltingsinstallatie zouden we op dat moment het zeewater kunnen ontzilten. In de andere seizoenen is er zoeter water en dan kan je met lage kosten ook drinkwater produceren.

Dankzij de testsensoren van IoW kregen we cruciale informatie over de mogelijkheden om er het hele jaar door drinkwater te produceren. Een precieze meting van de waterkwaliteit op die locatie is essentieel voor het businessmodel van de ontziltingsinstallatie. Zulke installaties zijn normaal te duur om drinkwater te produceren in onze contreien.

“Met de extra data die we krijgen en de mogelijkheid om de data te modelleren hebben we kunnen aantonen dat ontzilting wel degelijk een financieel interessante mogelijkheid is. Hiermee ontkrachten we het idee dat ontzilten te duur is voor ons land.”

Marjolein Weemaes (Aquafin)

“Aquafins rol in Internet of Water Flanders is vanzelfsprekend gelinkt aan het meten van de kwaliteit van afvalwater. Het afgelopen jaar zijn er een aantal sensoren geplaatst op onze bedrijfsterreinen: in het binnenkomende ongezuiverde afvalwater (influent) van onze RWZI in Aartselaar en in zowel het influent als het gezuiverde afvalwater (effluent) van een RWZI in Bilzen. We plaatsten ook sensoren op een pompstation voor rioolwater.

Die locaties zijn heel bijzonder in vergelijking met de andere sensorlocaties van IoW omdat ‘de atmosfeer’ waarin ze zich bevinden zeer agressief en corrosief is. De sensoren krijgen het er dus veel harder te verduren. Trouwens ook voor de installatie en het onderhoud zijn dit uitdagende locaties, alleen al om dat op een veilige manier te kunnen laten doorgaan.”

“Afvalwaterkwaliteit meten met sensoren is op zich niet nieuw. We gebruiken al tientallen jaren analysers en sensoren op onze RWZI’s, maar dat zijn complexe en eerder dure toestellen die aangesloten zijn op het elektriciteits- en PLC-netwerk. Als dit ook zou kunnen met IoT- sensoren, zou dit heel wat mogelijkheden bieden voor bijvoorbeeld onze operationele taken. Al moet je nog het onderscheid maken tussen de gecontroleerde omgeving van een RWZI en gewoon ergens een pompstation te lande, laat staan een riool.

Wat is nu het reële belang van Internet of Water Flanders voor Aquafin? Een fijnmazig meetnetwerk met IoT-sensoren zou ons veel gedetailleerde informatie kunnen bezorgen om onze bedrijfsvoering te vernieuwen. Toen we de kans kregen om mee in het project te stappen hebben we intern een onderzoek en bevraging gehouden want eigenlijk hebben we heel veel interessante vraagstukken die als use case voor Internet of Water zou kunnen gebruikt worden.”

Betere prioritering

Marjolein Weemaes (Aquafin) “De uitdagingen rond onze overstorten leken ons uiteindelijk het belangrijkste om als use case op te nemen in Internet of Water Flanders. Overstorten zijn openingen in een gemengd rioleringsstelsel waarlangs bij hevige en langdurige regen, het overtollige afval- en regenwater wordt afgevoerd om wateroverlast te voorkomen. Het met regenwater verdunde afvalwater komt dan uiteindelijk terecht in een lokale waterloop. Overstorten leiden dus tot vervuiling van oppervlaktewater.

Vanzelfsprekend willen we dat vermijden, alleen is het ons niet duidelijk hoe groot de variatie is in vervuiling tussen de verschillende overstorten in Vlaanderen en hoe groot de uiteindelijke impact is van een overstort op de watervervuiling. Dit hangt o.a. af van de verdunning, maar ook van ontvangende waterloop: vanzelfsprekend kan de impact van een overstort op een kleine beek veel groter zijn dan van een overstort op de Schelde.”

“Het fijnmazig meetnetwerk van Internet of Water Flanders kan ons een goed beeld geven van de impact bij elk overstort op de omgeving. Zo kunnen we de meest schadelijke overstorten prioritair aanpakken en het snelst vooruitgang boeken.”

Zullen jullie ook de realtime informatie van IoW kunnen gebruiken om bijvoorbeeld tijdens een hevige regenbui in te grijpen?

Marjolein Weemaes (Aquafin): “Jawel. We hebben de mogelijkheid om realtime controle te doen in onze rioleringen. Als er ergens een probleem dreigt, kan je ergens een klep openzetten of net sluiten. Soms is er de mogelijkheid om te vermijden dat een overstort overloopt door het water in een andere richting opwaarts in het stelsel te bergen. Dat kan als er op die locatie nog genoeg opvangcapaciteit is.

Vandaag doen we dat op basis van niveaumetingen in de riolering. Die informatie zouden we kunnen aanvullen met de waterkwaliteitsmetingen van IoW en dat zou alweer tot een betere besluitvorming leiden.”